Tko bi rekao da će “Mulan”, igrana verzija kultnog Disneyeva crtića, pokrenuti neviđen val aktivističkih prosvjeda? Priča o kineskoj junakinji koja umjesto ostarjelog oca odlazi u vojsku, skrivajući svoj pravi, ženski identitet naizgled ima sve predispozicije suvremenog feminističkog filmskog blockbustera. Međutim, ističu oni koji pozivaju na bojkot, film je ispao čisto dodvoravanje vladajućem komunističkom režimu.
“Mulan” je temeljena na “Baladi o Mulan”, staroj poemi o ratnici s početka nove ere – iako je konsenzus ipak taj da je ona fiktivni lik, povjesničari smatraju da je Mulan iz legendi bila pripadnica protomongolskog naroda Xianbei koji je u 5. stoljeću živio u sjevernoj Kini. No protokom vremena i vještom propagandom njezinu liku nametnut je kineski, točniji većinski Han etnicitet. Time u vodu padaju teze da je nova “Mulan” u režiji Nikija Cara “napokon autentičan” prikaz stare kineske legende. A film se pojavio baš u trenutku kada Kinu potresaju skandali i protesti vezani uz kulturocid mongolske nacionalne manjine te istiskivanje njihova jezika iz kineskih škola.
Kao ulje na vatru, na odjavnoj špici nove “Mulan” vrte se zahvale odnosima s javnošću Vijeća autonomne regije Ujgura u Xinjiangu i javnoj službi sigurnosti grada Turpana. Prvo je propagandni ured Komunističke partije, a potonja se bavi vođenjem barem četrnaest reedukacijskih (zapravo koncentracijskih) kampova namijenjenih muslimanskoj manjini Ujgurima. Kineski tretman Ujgura mnogi nazivaju i etničkim čišćenjem, a uključuje prisilni rad, sterilizaciju, silovanja, medicinske eksperimente i mučenja. A Disney je “Mulan” djelomično snimao upravo na području spomenute pokrajine Xinjiang, i to 2018. godine, kada je slanje Ujgura u logore uzelo najviše maha.
Još više poziva na bojkot uzrokovala je i američko-kineska glumica Liu Yifei koja tumači naslovnu ulogu. U ljeto 2019. ona je otvoreno podržala policijske snage u Hong Kongu, koje prate brojne optužbe o kršenju ljudskih prava i brutalnosti nad prosvjednicima koji traže demokraciju u tom poluautonomnom kineskom gradu. Pa što im je to sve trebalo? Najveći hollywoodski studiji već godinama su na meti kritičara zbog povlađivanja cenzorima kineske Komunističke partije – budući da je Kina najveće filmsko tržište na svijetu, Hollywood ne želi riskirati propast i pad profita ako njihovi filmovi ne budu odobreni za kinesko tržište.
Studija koju je nedavno proveo Pen America utvrdila je da filmovi i prije prezentiranja kineskim cenzorima prolaze autocenzuru, posebice LGBT likova i ljubavnih scena. U slučaju “Mulan” Disney nije to pokušao ni prikriti.
– U jednoj od ranijih verzija Mulan je na rastanku poljubila svoju simpatiju Chena Honghuija. Bila je to prekrasna scena, ali iz kineskog ureda rekli su nam: “Ne, ne možemo imati tu scenu, ona jednostavno ne rezonira s kineskim narodom.” I onda smo je izbrisali – priznao je redatelj Caro.