Svijet filma, ali i opere i kazališta, u trenu je obišla vijest da je u devedeset i sedmoj godini života umro slavni talijanski redatelj Franco Zeffirelli. Zeffirelli je rođen 1923. godine u Firenci, a još kao mladić i student arhitekture nakon Drugog svjetskog rata okušao se kao glumac i to u filmovima još jednog velikog talijanskog redatelja Luchina Viscontija. Zeffirelli je asistirao i redateljima poput Antonionija, De Sice i Rossellinija.
Filmovi po Shakespeareu
Na filmu je Zeffirelli ostao upamćen kao redatelj književnih ekranizacija, među kojima se izdvaja Shakespeareova “Ukroćena goropadnica” iz 1967. s Elizabeth Taylor i Richardom Burtonom u glavnim ulogama ili pak “Romeo i Julija” iz 1968. gdje je uloge dao glumcima koji za snimanja filma još nisu imali niti osamnaest godina i to Leonardu Whitingu i Oliviji Hussey. Potonji je film snimljen za 850.000 dolara, a zaradio je više od 38 milijuna dolara. Za taj je film nominiran za Oscara, ali nije došao na dodjelu jer je imao prometnu nesreću kada je za volanom bila Gina Lollobrigida. Snimio i “Hamleta” s Melom Gibsonom u glavnoj ulozi. Prvi film “Camping” snimio je 1957. s Ninom Manfredijem u glavnoj ulozi, ali ovaj film nije ostvario veći uspjeh.
Zeffirelli je režirao i film “Jane Eyre” nastao prema romanu Charlotte Brontë u kojem je bio i koscenarist kao i u većini filmova nastalih na literarne predloške. Godine 1981. režirao je i “Beskrajnu ljubav” prema romanu Scotta Spencera s Brooke Shields i Martinom Hewittom u glavnim ulogama.
Zeffirelli je režirao i filmove religiozne tematike među kojma se izdvaja šestosatni “Isus iz Nazareta” iz 1977. godine i “Brat Sunce i sestra Mjesec” o životu Franje Asiškog. Tu su i filmovi “Mladi Toscanini” iz 1988. i “Čaj s Mussolinijem” iz 1999.
Strastveni ljubitelj opere
Veliki ugled Zeffirelli je stekao kao operni redatelj, ali i scenograf i kostimograf. Režirao je u svim najvećim opernim kućama na svijetu kao što su to Metropolitan u New Yorku, La Scala u Milanu, londonski Covent Garden ili bečka Državna opera. U njegovu je opusu više od stotinu opernih režija, a u Beču je, primjerice, režirao samo tri predstave. Čuvena je njegova doista spektakularna bečka režija Puccinijeve opere “La Boheme” koja je izvedena čak 437 puta i još je na repertoaru te kuće, u kojoj je umjetnik potpisao i dosta raskošnu i razoružavajuću scenografiju.
Zeffirelli je režirao i u veronskoj Areni i to neke od najpopularnijih opera kao što su to Verdijeva “Aida” ili “Trubadur”. Jedne je sezone tako veronska Arena svih pet produkcija imala u Zeffirellijevoj režiji kako bi vratila publiku. Zeffirelli je prirodno surađivao s najvećim opernim pjevačima među kojima bi ipak trebalo izdvojiti grčku sopranisticu, karizmatičnu Mariju Callas s kojom je radio nekoliko uspjelih predstava. Tako je 2002. režirao film “Callas zauvijek”.
Ne bi trebalo zaboraviti niti filmske ekranizacije opera koje je režirao Zeffirelli i to “Cavallerije rusticane” i opere “Pagliacci” iz Scale, “Traviate” za Teresom Stratas i Placidom Domingom, ali i “Otella” s Domingom i Katijom Ricciarelli koje se smatraju antologijskim djelima.
U devedesetima je bio zastupnik u Senatu Berlusconijeve stranke Forza Italia što je izazvalo dosta polemika i kritika. Objavio je i zapaženu autobiografiju u kojoj je otvoreno progovorio i o vlastitoj homoseksualnosti te dugogodišnjoj vezi s Luchinom Viscontijem.
