Jetra je najveća žlijezda i najsloženiji metabolički organ ljudskog tijela koji ima ključnu ulogu u stvaranju žuči, sintezi proteina, masti, metabolizmu ugljikohidrata, vitamina i hormona. S obzirom na važnu ulogu u procesima metabolizma hrane i detoksikacije, zdravlje jetre iznimno je važno za normalno funkcioniranje organizma.
U razgovoru s dr. Biljanom Knežević, specijalisticom gastroenterologije iz Poliklinike Medikol otkrivamo koje su to najčešće bolesti jetre, naglašavajući važnost pravovremene dijagnostike steatoze i fibroze ovog složenog metaboličkog organa.
Koje su to najčešće bolesti jetre?
Bolesti jetre mogu biti posljedica velikog broja uzroka, uključujući infekcije, lijekove, toksine, ishemiju i autoimune bolesti.
Najčešći uzroci akutne bolesti jetre su:
-
akutne infekcije virusima A, B, C i E
-
akutne prezentacije autoimunog hepatitisa i Wilsonove bolesti
-
slučajno trovanje gljivama (zelena pupavka)
-
unos prevelike količine hepatotoksičnih lijekova (npr. paracetamol) i nepredvidive nuspojave lijekova
Najčešće kronične bolesti jetre su:
-
alkoholna bolest jetre
-
masna jetra povezana s metaboličkim poremećajima (engl. Metabolic Associated Fatty Liver Disease, MAFLD)
-
kronične infekcije virusnim hepatitisima B i C
Rjeđi uzroci uključuju autoimune bolesti jetre i genetski uvjetovane metaboličke poremećaje.
Koji su simptomi bolesti jetre?
Na početku simptomi bolesti jetre mogu biti nespecifični i “tihi”, a jetreni enzimi ne moraju biti povišeni. Na taj način bolest neprimjetno napreduje i uzrokuje sve teža oštećenja jetre kada se javljaju specifični simptomi bolesti.
Nespecifični simptomi bolesti jetre su: slabost, umor, gubitak apetita, nadutost, mučnina, povraćanje, promjene raspoloženja, smanjen libido i drugi.
Najvažniji specifični simptomi jetrene bolesti su: žutilo kože, bjeloočnica i sluznica, promjena boje stolice (svijetla, bijela stolica), tamna boja mokraće, svrbež kože i bolovi pod desnim rebrenim lukom.
Opišite nam prirodni tijek kroničnih bolesti jetre
Kronična bolest jetre započinje masnom infiltracijom (steatoza jetre), nakon čega dolazi do upale i fibroze (ožiljkavanje tkiva jetre). Kako fibroza postupno napreduje ožiljno tkivo postupno zamjenjuje zdravo tkivo jetre koje je neophodno za normalno odvijanje metaboličkih procesa. Naposljetku dolazi do ciroze jetre. U stadiju ciroze i minimalna ozljeda (npr. infekcija) može dovesti do zatajenja jetre (dekompenzacija) koje se manifestira nakupljanjem tekućine u trbuhu (ascites), perifernim edemima (oticanje nogu), poremećajem stanja svijesti (encefalopatija) i krvarenjima (iz probavnog trakta, kože i sluznica). Nerijetko se bolesnici prvi put jave liječniku kada su već u fazi dekompenzirane ciroze jetre.
Na sreću, jetra ima veliku mogućnost oporavka, što znači da, ako se bolest na vrijeme otkrije i pravodobno započne liječenje, steatoza i rani stadij fibroze mogu biti reverzibilni i može doći do oporavka tkiva jetre.
Što omogućuje FibroScan u dijagnostici i praćenju bolesti jetre
Procjena stadija oštećenja jetre određivala se do početka 21. stoljeća biopsijom jetre. Biopsija jetre invazivna je metoda koja sa sobom nosi rizik komplikacija kao što su bol, krvarenje i infekcija. Stoga su razvijene neinvazivne metode za procjenu stadija fibroze jetre. Neinvazivna metoda koja je alternativa biopsiji jetre i koja se najviše koristi je tranzijentna elastografija (TE) poznata kao FibroScan. To je uređaj sličan ultrazvuku koji omogućuje detekciju i stupnjevanje fibroze i steatoze jetre. Tijekom postupka liječnik na površinu kože prislanja malu sondu koja odašilje mehaničke i ultrazvučne valove. Pacijent to može osjetiti kao lagane vibracije na mjestu sonde. Mehanički val putuje kroz jetru i uzrokuje pomake tkiva koji se ultrazvučno registriraju. Uređaj bilježi brzinu kojim se zvučni valovi pomiču što korelira sa stupnjem fibroze jetre. Što je jetra tvrđa (fibroza), val putuje brže. Uređaj mjeri i koliko jetreno tkivo oslabljuje (atenuira) ultrazvučne valove. Što je postotak masti u jetri veći to ultrazvučni valovi više slabe. Na ekranu uređaja bilježe se dva podatka: tvrdoća jetre (engl. Liver stiffness measurement, LSM) izražen u kilopaskalima (kPa) i kvantifikacija steatoze (engl. Controlled Attenuation Parameter, CAP) izražena u decibelima po metru (dB/m).
Koliko traje pretraga FibroScanom i može li se ponavljati?
FibroScan je bezbolna, sigurna i kratkotrajna metoda (traje oko deset minuta) koja kod velikog broja pacijenata može u potpunosti zamijeniti biopsiju jetre i možemo je ponavljati neograničen broj puta. Služi nam za detekciju i procjenu stupnja fibroze i steatoze jetre te za praćenje odgovora na terapiju kod nekih bolesnika. Mjerenja koja se obavljaju pomoću FibroScana obuhvaćaju volumen jetre koji je 100 do 200 puta veći od onog dobivenog biopsijom jetre. Rezultati pretrage gotovi su odmah, no potrebno ih je tumačiti u odnosu na anamnestičke, kliničke i biokemijske parametre.
FibroScan jetre ambulantno moguće je obaviti samo u Poliklinici Medikol.
Za više informacija o ovom važnom dijagnostičkom postupku kao i za rezervaciju termina potrebno je nazvati 072 12 12 12 ili poslati mail na info@medikol.hr.
